Zygmunt Miłkowskisylwetyemigracy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wychodzcę z Rusi szli za Prut, zaDunaj, rozchodzili się po księstwach rumuńskich, rozdzielonych jeszcze natenczas, po Turcyieuropejskiej; wychodztwo z Kongresówki Azyą w pierwszej XIX.wieku połowie zapełniło.Zjawiska tego powodem było wkluczenie, po poskromieniu przez Moskwę powstania listopa-dowego, żołnierzy z armii polskiej do szeregów wojska rosyjskich, walczących na Kaukazie.Polacy do Czerkiesów uciekali, Czerkiesi zaś Persom ich i Turkom sprzedawali.Następniesprzedawali Moskalom, lub mieniali na swoich, znajdujących się w niewoli moskiewskiej iwówczas dezercya ustała.Nim ustała atoli, dużo Polaków w Azyi się zaprzepaściło w sposóbrozmaity.Razu pewnego, w porze roku, w której amatorowie, zwani po niemiecku Sonntagsj�g-rami z miast ze strzelbami w dnie świąteczne w pole wybiegają, wybraliśmy się o dnia świ-taniu we dwóch, Karol Brzozowski i ja, (on strzelec zawołany, ja fuszer) z Konstantynopola,na upatrzonego.Gdyśmy się za miastem znalezli, zdziwiła nas niespodzianka, na ktorąśmy sięnatknęli.Wyprzedziły nas seciny amatorów, posuwających się na rozlegających siew zachod-niej stronie miasta błoniach długim szeregiem, utrzymywanym w porządku przez zaptijów(policyantów).Jak skorośmy się zjawili, wnet do szeregu wejść musieliśmy i, nie uszliśmy kroków dwu-dziestu, gdy z jednego ze skrzydeł słyszeć się dała pukanina.Paf, paf, paf.Strzałów, ku namsię zbliżających, padło ze trzydzieści, może więcej.Obok mnie strzelił Brzozowski i chybił.Jam się od strzelania wstrzymał, ujrzawszy bowiem Brzozowskiego na cel biorącego, pewnybyłem, że lecące wzdłuż szeregu stworzenie skrzydlate trupem padnie.Stworzenie to byłodudkiem.Zdaje się, że i następne strzały o śmierć stworzenia tego nie przyprawiły; ujścieatoli przez nie śmierci z ręki Brzozowskiego, wprawiło wielkiego strzelca, znakomitego po-etę, w humor fatalny.Splunął i krótko, tonem rozkazującym rzekł:- Chodzmy stąd!.Posłuchałem w milczeniu rozkazu.Wyszliśmy z szeregu, poza szeregiem wzięliśmy się wprawo, ku lasom belgradzkim i w milczeniu szliśmy godzin kilka: B.milczał, trawiony we-wnątrz przez konfuzyę, jaka go spotkała z racyi dudka; ja milczałem, nie chcąc zaczepiać gow obawie, ażeby nie strzelił do mnie.Próbowałem trafić do niego sposobem milczącym, zapomocą papierosa, który skręciłem i pokazywałem mu z boku w przypuszczeniu, iż politowa-nie w nim wzbudzę, że zapalić nie mam czem Nie rozruszało go to.Nasępiony, nasrożony,szedł, szedł i milczał, aż gdyśmy się znalezli w okolicy śród ogrodów, winnic, papierośnicę zkieszeni wyjął i papieros kręcić zaczął.- A.no.- pomyślałem sobie.Papieros skręcił, zapałek szuka - szuka i odzywa się:- Ot, zapałki wziąć zapomniałem.Nie masz ty?.- Nie mam.- odrzekłem.Oglądamy się.W niewielkiem oddaleniu ukazuje się nam człowiek, przechadzający się zdużym w ręku drągiem, co oznaczało wartownika dozorującego plantacyi jakiejś- winnicy,jeżeli mnie pamięć nie zawodzi.Podchodzimy do niego i bieglejszy odemnie w mowie turec-kiej Brzozowski, o zapałki go zapytuje.Wartownik mu pudełeczko daje.Brzozowskiemunaraz język się rozwiązuje.Przemówił do mnie, ja mu odpowiedziałem; zamieniliśmy ze sobąfrazesów kilka i zwracamy się z podziękowaniem do wartownika - patrzymy, a on płacze.Azymu po policzkach strumieniami płyną.57- Co ci? - pyta go B.- Mówicie, jak ja niegdyś mówiłem.- Mówimy po polsku.- Była to mowa moja.Zapomniał mowy rodzinnej, a wzruszenie, jakie w nim dzwięk jej wywołał, nie dozwoliłomu o losach, które go do Konstantynopola sprowadziły, opowiedzieć.Augustyn we względzie tym oporniejszym się od wychodzcy tego okazał.Po polsku niezapomniał;język wprawdzie skaził, ale go nie zapomniał całkowicie i w końcu naprawił, gdy się po-między swoich dostał - wyrazów jeno niektórych przekręconych, odkręcić pózniej nie mógł.Stało się to naprzykład z dawanem przez Persów chrześcijanom mianem nazareni (Nazareń-czycy), które przez zmianę zgłoski za i głoski e wymawiał w sposób, nie nadający się do pi-sania dla druku w języku polskim.- Co wyplatacie, Augustynie.strofowano go.- Cóż ja temu winien, że nas katolików tak Persy nazywają!.- usprawiedliwiał się.Zesłany na Kaukaz wprost z szeregów wojskapolskiego, zdezerterował i Persowi sprzeda-nym został.Pobyt u Persa był wstępem do wędrówki, którą rozpoczął, jak skoro mu się odwłaściciela swego uciec udało [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony