pbi12

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.A mniej boją się ludziekrzywdzić kogoś, kto budzi miłość, niż tego, który budzi strach.Albowiem miłość jest trzymana węzłemzobowiązań, który ludzie, ponieważ są nikczemni, zrywają, skoro tylko nadarzy się sposobnośćosobistej korzyści, natomiast strach jest oparty na obawie kary; ten więc nie zawiedzie nigdy.Niemniejjednak książę powinien budzić strach w taki sposób, by jeżeli już nie może pozyskać miłości, uniknąłprzynajmniej nienawiści: można bowiem bardzo dobrze budzić strach, a nie być znienawidzonym, cozawsze osiągnie książę, powściągając się odmienia swoich obywateli i poddanych i od ich niewiast.Gdyzaś będzie zmuszonym nastawać na krew czyjąkolwiek, niech to czyni tam, gdzie jest dostateczneusprawiedliwienie i wyrazna przyczyna, lecz przede wszystkim niech powstrzymuje się od cudzegomienia, gdyż ludzie prędzej puszczają w niepamięć śmierć ojca niż stratę ojcowizny.Następnie nie braknie nigdy powodów do wywłaszczeń i zawsze ten, kto raz zacznie żyć z rabunku,znajdzie przyczyny do zabierania cudzego mienia, natomiast rzadziej się one trafiają i prędzej ichbraknie, gdy chodzi o krew.Lecz kiedy książę stoi na czele wojska i ma pod swą władzą mnóstwożołnierzy, wtedy w ogóle jest konieczną rzeczą, by nic nie robił sobie z opinii okrutnego, bo bez niejnigdy nie utrzyma się wojska w karności ani w gotowości do jakiegokolwiek działania.Wśród podziwugodnych czynów Hannibala wymienia się, że chociaż miał on bardzo liczne wojsko, złożone zprzeróżnych ludzi, prowadzone na wojnę w obce ziemie, mimo to nie wybuchał nigdy żaden rozruch animiędzy żołnierzami, ani przeciwko wodzowi, bez względu na to, czy smutne, czy pomyślne było jegopołożenie.To zaś pochodzi wyłącznie z tej jego nieludzkiej srogości, która w połączeniu z niezliczonymizaletami, czyniła go zawsze w oczach żołnierzy godnym szacunku i strasznym, a bez niej inne jegocnoty nie zdołałyby wywołać tego skutku.A mało przenikliwi pisarze podziwiają z jednej strony jegoczyny, a z drugiej potępiają główną ich przyczynę; a że jest prawdą, iż inne jego cnoty nie byłyby muwystarczyły, dowodem Scypion, wódz wyjątkowy, nie tylko w czasach swoich, lecz w ogóle odkądpamięć ludzka sięga; przeciwko niemu zbuntowały się wojska w Hiszpanii, co pochodziło nie z czegoinnego, jak tylko z jego zbytniej pobłażliwości, która dała żołnierzom więcej swobody, niż to zgadzałosię z dyscypliną wojskową.Wyrzucał mu to w senacie Fabiusz Maximus, nazywając go skazicielemwojska rzymskiego.Nie pomścił on mieszkańców Locri, gnębionych przez jednego jego legata, anipowściągnął zuchwałość winnego, a wszystko wynikło z łagodnej jego natury, toteż ktoś, broniąc go wsenacie, powiedział, że jest on takim jak wielu ludzi, którzy raczej umieją uniknąć własnych błędów, niżpoprawiać błędy drugich.Taka natura byłaby z czasem podkopała imię i sławę Scypiona, gdyby niezmieniwszy się, sprawował najwyższą władzę, lecz ponieważ pozostawał pod kierownictwem senatu,więc ta jego szkodliwa cecha nie tylko nie wystąpiła, lecz owszem wyszła mu na sławę.Wracając tedydo sprawy budzenia strachu i miłości, zaznaczę w konkluzji, że ponieważ ludzie kochają, gdy im siępodoba, a boją się, gdy podoba się księciu, przeto mądry książę powinien oprzeć się na tym, co odniego zależy, a nie na tym, co zależy od drugich; trzeba mu jedynie - jak się rzekło - usilnie unikaćnienawiści.XVIIIW jaki sposób powinni książęta dotrzymywać wiaryKażdy rozumie, że byłoby rzeczą dla księcia chwalebną dotrzymywać wiary i postępować w życiuszczerze, a nie podstępnie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony