Poematy Norwid

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Czegoż zatem brakło?.Oto brakło było tego, iż w sztuce szeroko i zdrowo rozwiniętej nie wystarcza na udziałaniejakowegoś typu samych pojęć fantastycznych lub oderwanych, ale potrzeba nadto jeszczeistotnego czynu żywotnego.H e r a k l e s pewno był i A p o l l i n był także, bo niedostąpiłyby proporcji tak pewnych ich posągi! Dopiero zatem, skoro byli rzeczywiście tacy,którzy idącego do Nieba widzieli, zakomunikować się to żywym arkanem tradycji mogło byłodosyć stanowczo, aby i przez sztukę wypowiedzianym stawało się.Spyta mię może kto, dlaczego szeroką oczywistość archeologiczną tu wskazując, zawieramto odkrycie moje nieledwie że w dopisku objaśniającym wyrażenie jednego wiersza.Odpowiedzią moją jest, iż nie tylko dopisek nie jest wcale zewnętrznie do poematudoklejonym, ale nadto okoliczność jest smutna, iż gdybym z treści powyższych osobną zrobiłdysertację, byłaby ona jako k l e r y k a l n a u jednych, a u drugich jako a k a d e m i c k a zniepoważoną i straconą.A co, że przy całym rozwinięciu publicystyki może dziś na jawiedziać się, to tak samo dziać się może, jak że przez dziewiętnaście wieków można byłoprzecięż śród mnogości pomników nie zauważyć rzeczy powyżej określone!C.N.84EMIL NA GOZDAWIUPOEMA85Czymże byłby dla mnie Raj Twój cały,Nieustannych uradowań łoże,Gdzie wesela czarowne by brzmiały? Ale Ciebie nie byłoby: Boże!(Z perskiego poety)86ITo nie czas twardych w żelazie Mieczników,Zamczysk sterczących nad sioła i chaty,Chrzęstów chorągwi, sprawowania szyków,To nie Epoka Lechickiej Krucjaty Wstrzymano hordy wschodnich najezdników!.Ludy i ludzkość w nowe cele mierzą,Zamki maleją do wpół rozebrane,Pałace na nich z udawaną wieżą,Wały się w parków zamieniają ścianę,Zród których sarny niepłoszone leżą. Woli i myśleń burze rozkiełznane,Wstrząsłszy Zachodem, tętnią nad Północą,Jakby Lewiatan w obłokach się tarzał,Błyskami pod dwa bieguny migocą,Heroizmowi bluzniąc, że zastarzał!.Rozum się nie zwie s i ł ą, l e c z p r z e m o c ą.*Nad setnie koni dzwoniących rzędami,Które ze Wschodu ongi prowadzono,Nad lany mozdzierz, wleczony jeńcami,Bywało, pakę książek przenoszono:Zrodki że inne, gdy ludzie ciż sami.Społeczny kryształ się inaczej składa;Nie Mars już rzymski, ni Scytów wąs kręty,Lecz czoło waży i zbliża ogłada Damy, w szerokich sukniach, jak okręty,Dla dowcipnego łagodne sternika,Czerwony korek miewają u pięty,Co pod łamiącym się jedwabiem znika. Komedia czasów swe odmienia scenyI wieczna Epos brzmi pieśnią Syreny!*Nie z tego się P a n n a G o z d a w i u chlubi,Ani się przeto zna Grafem i panem,Iż Dziady jego, od żołnierstwa grubi�j,W namiotach żyli pod Sobieskim Janem.Jakim kto bogom swe serce poszlubi,Takowych odblask ma w licach i w geście:Gozdawa Rafał zwiedził kraje różne,Na edukacji był w niejednym mieście,Fertur, że kreślił wrażenia-podróżne,87I miał być o nich z czasem hałas spory;Muzy mu nawet bywały usłużne Lecz żonę stracił.smętny był, lub chory.Staranną grzeczność mając dla sąsiadów,Rzadko widywał Mości-Dobrodziejów,Był postępowych motorem Zakładów,Obcując, patrzył, kto c i? a kto o w i?.I szkło przecierał lecz, krom lekkich śladów(Od pojedynku), miał oblicze słodkie,Włos pudrowany i ruch tak ulotny,Jakby w milczeniu nucił lekką zwrotkę,Lub, za dni pierwszej młodości, był psotny;*Wzrok mając chciwym stępiony czytaniem,Nie był on łowów wielkim lubownikiem.Lecz jezdził konno i dwie osób za nim,A z tymi obcym rozmawiał językiem(Rzecz, której wcale nikomu nie ganim). Nieraz widziano, jak lekkim galopemCwałując, konia, bywało, osadzi,Podrzuci strzemię i rozmawia z chłopem,Zlepszyć coś każe, coś trafnie poradzi.Dziś się pod parku wstrzymawszy okopem,Gdzie z Bożą-męką stoi krzyż kamienny,Graf z konia pejczem coś ludziom wskazywał,Idącym w pole na zarobek dzienny Ranek był wonny skowronek już śpi�wał,Droga, niewielkim chylona parowem,Wybłąkiwała się w dali lub nikła;Jezdzcy coś o tem gwarzyli i owem:Przejażdżka zwykła.i rozmowa zwykła.88IIGdziekolwiek w muru wyniosłego szczerbieSmukła zapuści korzeń jarzębina,Rzucając koral swój z wiatrem po herbieLub gzymsie, co się starością ugina;Gdziekolwiek mech się ściele niewidzialnyNa tępe głazy i barwę ich mieni Tam śpią Legendy, tam świat idealnyNieujętymi tęczami promieni.Tło myśl nasuwa, tło słowo podrzuca,Nieci uczucie wyrażone mało;I widz sam nie wie, czemu się zasmuca?I czyli się co w takim miejscu stało?Aż czas nareszcie podanie ocuca,Jakby niemowlę, co tam wdzięcznie spało. Bywa, iż nadto prawdziwe zdarzenie,Przychodząc w pomoc, same się układaW harmonię, której go owiało tchnienie,A rzeczywistość unosi ballada. Tak gdyby zaszło i pod wałem onym,Na ogrodzenie parku zamienionym,Gdzie krzyż kamienny i na nim kul skazyZ pamiętnych czasów ostatniego Wazy Nie byłbym zdziwioń!.Widziano i wieluWiduje owdzie, o nocy pogodn�j,Postać, co ima krzyż.Tak gałąz chmielu,Gdy wiatr dmie suchy, a liść bywa głodny,Dotknąwszy głazu, odbiega z powiewemNa okop gęstym wilgotnawy krzewem A nie inaczej i kibić, i ramięNiewiasty lubo podeszłej atoliSkładnej posuwa się i nic nie łamieRuchem dalekim od zła i swawoli.Księżyc, jak srebrny rycerz swojej Damie,Podawa promień niby rękę w zbroi Już są oboje na okopu szczycie.Księżyc i ona poniżej krzyż stoi A kto!.czy wiecie? po co? czy widzicie? *Nie w gwarze szkolnej chowany czeredy,Z osobną raczej pieczą, jak szlachetni,W parku się pózno przechadza niekiedySyn pana Grafa kilkunasto-letni Ukochańszego ani znano kiedy?!.89Dwóch ma przy sobie uczonych Szwajcarów,Ermitaż cudny nad strumieniem żywym,Przelewającym się w zielony parówPod drzew doborem, tak udatnie krzywym,Jakby traf wdziękiem i celem był narów. Byłoż pacholę wytworniej szczęśliw�m?!Postradał matkę w zaraniu żywota,Lecz oto rodzic, co przemyśla tylko,By całym mężem stał się pół-sierota,Darów mu z każdą przysporzając chwilką. Wobec natury i pięknej, i siln�j,Co dnia mu głośnych udzielają lekcji;By myśl przybrała prąd swój nieomylny,Dążnościom wcale nie kładą obiekcji Chce Graf nie tylko, by stąd była chlubaRodu, lecz nad to wszystko obywatel !Pomny, że widział był J a n a J a k u b a6I że z nim nawet rozmawiał w Nefszatel [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony