Lenin W I Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W odróżnieniu od imperializmu angielskiego,73Hobson: �Imperialism�, L.1902, p.58; Riesser, l.c., 395, 404; P.Arndt w �WeltwirtschaftlichesArchiv�, Bd.7, 1916, S.35; Neymarck w �Bulletin de l Institut International de Statistique�; Hilferding:�Das Finanzkapital� (tłum.ros.), str.492; Lioyd George: mowa w Izbie Gmin 4 maja r.1915, �Daily Tele-graph�, 5 maja 1915; B.Harms: �Probleme der Weitwirtschaft�, Jena 1912, S.235 i in.; Dr.SiegmundSchilder: �Entwicklungstendenzen der Weltwirtschaft�, Brl.1912, Bd.1, S.150; George Paish: �Great Brit-ain's Capital Investments etc.� w �Journal of the Royal Statistical Society�, vol.LXXIV, 1910 u, p.167 i nast.; Georges Diouritdi: �L expansion des banques allemandes a l'etranger, ses rapports avec le developpementeconomique de l'Allemagne�, Paris 1909, p.84.38kolonialnego, imperializm francuski można nazwać imperializmem lichwiarskim.W Niem-czech mamy trzecią odmianę: kolonie ich są niewielkie i kapitał, lokowany przez Niemcy zagranicą, jest podzielony najbardziej równomiernie pomiędzy Europą i Ameryką.Wywóz kapitału wywiera wpływ na rozwój kapitalizmu w tych krajach, do których jestskierowany, niezmiernie go przyśpieszając.Jeżeli więc do pewnego stopnia wywóz ten możedoprowadzać do pewnego zastoju w rozwoju w krajach wywożących, to może się to odbywaćjedynie za cenę rozszerzania i pogłębiania dalszego rozwoju kapitalizmu na całym świecie.Kraje wywożące kapitał prawie zawsze mają możność otrzymania pewnych �korzyści�,których charakter rzuca światło na swoistość epoki kapitału finansowego i monopolów.Otonp., co pisało w pazdzierniku r.1913 berlińskie pismo �Die Bank�:�Na międzynarodowym rynku kapitałów odgrywa się od niedawna komedia, godna pióra Arysto-fanesa.Cały szereg obcych państw, od Hiszpanii do krajów bałkańskich, od Rosji do Argentyny, Bra-zylii i Chin, występuje otwarcie albo skrycie wobec wielkich rynków pieniężnych z żądaniami po-życzki, i czasami w najwyższym stopniu natarczywymi.Rynki pieniężne znajdują się obecnie w nie-zbyt świetnej sytuacji i perspektywy polityczne nie są różowe.Ale ani jeden z rynków pieniężnych niedecyduje się na odmówienie pożyczki z obawy, że sąsiad go uprzedzi, zgodzi się na pożyczkę, a wrazz tym zapewni sobie pewne przysługi za przysługi.Przy tego rodzaju międzynarodowych transakcjachprawie zawsze coś niecoś kapnie na korzyść wierzyciela: ustępstwo w umowie handlowej albo stacjawęglowa, budowa portu, tłusta koncesja albo zamówienie na armaty�74.Kapitał finansowy stworzył epokę monopolów.Monopole zaś wszędzie wnoszą zasadymonopolistyczne: wyzyskiwanie �stosunków� dla zyskownej transakcji zastępuje konkuren-cję na wolnym rynku.Rzecz najpospolitsza: jako warunek pożyczki stawia się żądanie, żebyczęść jej wydano na zakup produktów kraju udzielającego kredytu, zwłaszcza uzbrojenia,okrętów itd.Francja w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci (1890 1910) bardzo częstouciekała się do tego środka.Wywóz kapitału za granicę staje się środkiem popierania wywozutowarów za granicę.Transakcje pomiędzy szczególnie wielkimi przedsiębiorstwami bywająprzy tym takie, że stoją jak �delikatnie� wyraził się Schilder75 �na granicy przekup-stwa�.Krupp w Niemczech, Sdmeider we Francji, Armstrong w Anglii to przykłady takichfirm, ściśle związanych z olbrzymimi bankami i z rządem, które nie łatwo �pominąć� przyzawieraniu pożyczek.Francja pożyczając Rosji �przycisnęła� ją w umowie handlowej z dn.16 września r.1905,zastrzegając sobie pewne ustępstwa aż do r.1917; to samo zrobiła przy umowie handlowej zJaponią z dn.19 sierpnia r.1911.Wojna celna Austrii z Serbią, która trwała z siedmiomie-sięczną przerwą od r.1906 do r.1911, była wywołana po części przez konkurencję Austrii iFrancji w sprawie dostaw artykułów wojennych dla Serbii.Paul Deschanel oświadczył wparlamencie w styczniu r.1912, że firmy francuskie w latach 1908 1911 dostarczyły Serbiimateriałów wojennych za 45 milionów franków.W sprawozdaniu konsula austro-węgierskiego w San-Paulo (Brazylia) jest powiedziane:�Budowa kolei brazylijskich odbywa się przeważnie za kapitały francuskie, belgijskie, brytyjskie i niemiec-kie; kraje te przy operacjach finansowych, związanych z budową kolei, zastrzegają sobie dostawę materiałówbudowlanych dla kolei żelaznych�.W ten sposób kapitał finansowy w dosłownym, rzec można, znaczeniu rozpościera swojesieci na wszystkie kraje świata.Wielką rolę grają przy tym banki zakładane w koloniach orazich oddziały.Imperialiści niemieccy z zazdrością spoglądają na �stare� kraje kolonialne, któ-re zabezpieczyły się pod tym względem ze szczególnym �powodzeniem�.Anglia miała w74�Die Bank�, 1913, 2, 1024, 1025.75Schilder, l.c., Bd.I, S.346, 349, 350, 371.391904 r.50 banków kolonialnych z 2.279 oddziałami (w r.1910 72 banki z 5.449 oddzia-łami); Francja 20 ze 156 oddziałami, Holandia 16 z 68, a Niemcy �zaledwie� 13 z 70oddziałami76.Kapitaliści amerykańscy z kolei zazdroszczą kapitalistom angielskim i niemiec-kim:�W Ameryce Południowej skarżyli się oni w r.1915 5 banków niemieckich posiada 40 oddziałów i 5angielskich 70 oddziałów.Anglia i Niemcy w ciągu ostatnich 25 lat umieściły w Argentynie, Brazylii iUrugwaju mniej więcej 4 biliony (miliardy) dolarów i w rezultacie mają 46% całego handlu tych 5 krajów�77.Kraje wywożące kapitał podzieliły świat pomiędzy sobą w przenośnym znaczeniu tegowyrazu.Ale kapitał finansowy doprowadził również do bezpośredniego podziału świata.76Riesser, l.c., S.374 i 375, wyd.4.i Diouritch, p.283.77�The Annals of the American Academy of Political and Social Science�, vol.LIX, May 191$, p.301.Tamże (str.131) czytamy, że znany statystyk Paish w ostatnim numerze finansowego pisma �Statist� określałsumę kapitałów, wywiezionych z Anglii, Niemiec, Francji, Belgii i Holandii na 40 miliardów dolarów.tj.200miliardów franków.40V [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony