|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wyposa\enie w świadomość refleksyjną spowodowało te\ pojawienie się specyficznie ludzkichpotrzeb, do których nale\ą: potrzeba uogólnionego poznania świata oraz potrzeba p o c z u c i asensu (celowości) własnego \ycia.Stanowią one stereotypowo powtarzające się zaburzeniarównowagi w najwy\szych ośrodkach nerwowych osobnika na skutek niedoboru odpowiednichskojarzeń poznawczo-emocyjnych.Jeśli idzie o trudniejszą do zdefiniowania potrzebę poczuciasensu \ycia, to chodzi tu o takie skojarzenia, które określają ogólny cel (najwy\szą wartość) \ycia58 osobnika.Chodzi tu o cel, który motywuje i hierarchizuje ró\norodne czynności wykonywane przezosobnika zgodnie z jego naturą gatunkową, społeczno-kulturową i indywidualną.Inaczej mówiąc -jest to potrzeba określenia powołania \yciowego osobnika ze względu na fakt, \e jest onczłowiekiem i członkiem danego społeczeństwa oraz, \e ma on własne, swoiste cechyosobowości.Kulturową reakcją przystosowawczą, zmierzającą do zaspokajania naraz obu wymienionychpotrzeb jest wytwarzanie światopoglądu i w skali społecznej wprzęganie go w ideologicznypodsystem sterujący.Pod pojęciem światopoglądu rozumie się tutaj indywidualnie wytwarzany, ale społecznieupowszechniany ogólny model świata, w którym wyznaczona jest pozycja człowieka i sens jegopoczynań.Zwiatopogląd określa więc ogólne prawdy o świecie i sposoby ich poznawania orazogólne cele dą\eń ludzkich, jak równie\ dobór dopuszczalnych metod i środków do realizacji tychcelów, czyli ogólną strategię postępowania ludzi.Schemat blokowy istotyfunkcjonowania ideologicznegopodsystemu sterującego.Zaspokajając potrzebyuogólnionego poznania iwyjaśniania struktury świata ipoczucia sensu \ycia,nadaje on umotywowaneświadomie celoweznaczenie działaniomludzkim.Na to jednak, byświatopogląd uczestniczył wsterowaniu jakimśspołeczeństwem jakocałością, musi on wejść wskład ideologicznegopodsystemu sterującego(IPS).IPS obejmujeświatopogląd i sprzę\one znim instytucje społecznejako jego nośniki, któredysponują materialnymiwytworami kulturowymi,uczestniczącymi w pamięciowej rejestracji światopoglądu i w jego przekazie w drodze59 wychowywania i kształcenia oraz w propagandowym jego podtrzymywaniu.Schematfunkcjonowania IPS w dowolnym społeczeństwie przedstawia ryc.1.Przystosowawcze znaczenie IPS w kulturowej adaptacji człowieka do otoczenia jest wyjątkowodu\e.Prowadzi on bowiem do strukturalizacji psychiki zarówno w świadomej, jak i podświadomejczęści osobowości, przez wbudowanie układu skojarzeń poznawczo-emocyjnych będącychzródłem odpowiednich podświadomych nastawień oraz świadomych postaw i przekonań.Wskutekich obecności ułatwione jest sterowanie zbiorowością społeczną za pomocą bodzcówinformacyjnych.Ponadto IPS walnie się przyczynia do podtrzymywania więzi społecznej przezwspólnotę światopoglądową.Wytwarzanie IPS stanowi jedną z najbardziej specyficznie ludzkichwłasności gatunkowych, umieszczając człowieka w świadomie rozpoznawanym porządkuczasowym.Dzięki wychowawczo wpojonemu światopoglądowi, osobnik staje się nie tylkouwarunkowany przez swą genetyczną i biograficzną przeszłość, ale te\ niejako i przez przyszłość,którą wyznacza układ celów o strukturze hierarchicznej (system wartości ideologiczniemotywowanych).Ogół funkcji przystosowawczych IPS przedstawia schemat blokowy na rycinie 2.2.Główne paradygmaty poznawczeZe względu na fakt, \e pole ludzkiej świadomości introspekcyjno-refleksyjnej jestscentralizowane (co manifestuje się psychicznie jako poczucie jednostkowego ,ja"), w uogólnionympoznaniu świata będzie występowała jedna, pryncypialna zasada wyjaśniania, którą mo\nanazwać głównym paradygmatem poznawczym.Schemat blokowy funkcjiprzystosowawczych ideologicznegopodsystemu sterującego (IPS).Będzie on podlegałzmianom zale\nie od rewolucjikulturowej.Ostatecznie podpojęciem głównegoparadygmatu poznawczegonale\y rozumiećnajogólniejszą, wzorcowązasadę wyjaśniania naturyrzeczywistości w jejpoznawaniu przez człowiekana danym etapie jego ewolucjikulturowej.Jak wiadomo, do okresunowo\ytnej cywilizacji60 przemysłowej człowiek w skali ogólnogatunkowej - w ramach zbieractwa i łowiectwa, a następnierolnictwa i hodowli - najściślej współ\ył z innymi ludzmi oraz z wybranymi składnikami swegootoczenia faunistyczno-florystycznego.Konsekwencją tego była animistyczna wizja świata, (lecznie w sensie zawę\onego, etnograficznego pojmowania animizmu) poniewa\ człowiek mógł wtedywyjaśniać rzeczywistość tylko poprzez znajomość samego siebie oraz przez w ró\nym stopniuanalogicznie zachowujące się doń zwierzęta i rośliny.Drugim czynnikiem podtrzymującym tę wizjęświata były te\ - marzenia senne i stany transowe, notorycznie zaludniające" otoczenieuosobionymi upostaciowaniami symbolicznymi podświadomości, które były udostępnianehalucynacyjnie świadomości.Warto tu dodać, \e stany transowe były przypuszczalnie zjawiskiemdawniej o wiele częstszym na skutek rozlicznych i długotrwałych sytuacji deprywacyjnych wdyskomfortach ówczesnego trybu \ycia.Zarazem dyskomforty te zwiększały szansęniespokojnego snu, a więc i budzenia się w fazie snu paradoksalnego (zdesynchronizowanego), coumo\liwiało częsty kontakt świadomości z materiałem marzeń sennych.W efekcie tegowszystkiego modelowaniem świata kierował przez wiele dziesiątków tysięcy lat paradygmatanimizmu.Przyjęcie tego paradygmatu oznaczało, \e normalnie postrzegane na jawie rzeczy iprocesy w świecie uwa\ano za skutki gry oddziaływań uosobionych mocy duchowych, która to grastanowiła tajemniczą, ukrytą stronę rzeczywistości, podobnie jak zachowanie osobnika ludzkiegojest rezultatem gry niewidocznych dla innych ludzi jego emocji, wyobra\eń, doznań woli i myśli.Logicznie, na przebieg tej gry ludzie mogli wpływać za pośrednictwem zabiegów magicznych iobrzędów religijnych, których adresatami były ró\norodne zanimizowane twory nadnaturalnejstrony rzeczywistości i które niejako uzupełniały skuteczność zwykłych zachowań narzędziowych ispołecznych, bezpośrednio oddziałujących na otoczenie.W harmonii z paradygmatem animizmu był te\ ogólny styl zachowań kulturowych ludzi, którynale\ałoby nazwać działaniem w trybie sztuki.Wszak\e produkcja narzędzi, broni, odzie\y itd.byławówczas niczym innym jak zindywidualizowanym rzemiosłem artystycznym, podobnie jak sztukamibyły ró\ne sposoby pozyskiwania, ujmowania i wykorzystywania wyspecjalizowanych gałęziwiedzy o otoczeniu.Sztukami były przecie\ astronomia, geometria, technika budowlana,zarządzanie społeczeństwem itp., podobnie jak poezja, muzyka, malarstwo lub taniec.Same sztuki piękne" słu\yły te\ celom społecznego, symbolicznego przekazu informacji, współdziałającw tworzeniu ogólnego modelu świata, w oparciu o reguły analogizującego myślenia obrazowego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plhanula1950.keep.pl
|