Znaszli ten kraj Zelenski Boy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Niech tylko nikt nie przypuszcza, że Styka sobie na zimno kombinował to wszystko.Nie, ontaki nie był, z bożej łaski.Lepiej może od długiego komentarza odmaluje go ten drobny epizod:Umarł w Krakowie, nie pamiętam już kto, ktoś znany.W jakiś czas po tej śmierci żonaotrzymuje zza granicy starannie opakowaną sporą przesyłkę.Nadawca: Jan Styka, Capri.Stroskana wdowa otwiera, w jednym opakowaniu znajduje drugie, trzecie, wreszcie, poodwinięciu znacznej ilości papierów, pudełko, w którym znowuż kilkakrotnie opakowana 198pestka.Równocześnie przychodzi list, w którym Styka objaśnia przesyłkę.Mianowicie,nieboszczyk był raz w jego willi, gdzie w cieniu pigwy, wiedli z sobą długą i podniosłą rozmowę.Posyła tedy Styka wdowie pestkę z onej pigwy, iżby ją zasadziła na grobie męża, aby kiedyś, polatach, ta pigwa szumem swoim przypominała nieboszczykowi chwile spędzone w willi Styki.Teraz rozumiecie, czemu my, starzy krakowianie, uśmiechamy się, czytając biadaniawarszawskiej krytyki.Tej wystawie, na którą się tłoczy publiczność, patronuje duch Jana Styki,niespożytego kombinatora palety, renesansowego bufona.Jest tam wszystko, od przesławnejPolonii począwszy, Grottgery i Elidy, cycki i ojczyzna, nagusy i Chrystusy, Joanna d Arc i PolaNegri, i Tad� ze swymi szatańskimi dekoltami, i Adam ze swoim afrykańskim panopticum, jestcały interes Styków, pół wieku grandy malarskiej.A choć zamknął powieki ten, który był jejtwórcą, z jego kości jest i z jego krwi, i jego to kalibański duch magnetycznie zza grobu ściągatłumy.I kiedy stałem na tej wystawie przed którymś z jego autoportretów są dwa: jeden �l artiste, drugi z polska w kontuszu miałem uczucie, że Jan Styka, herbu Wczele, mruży domnie przyjaznie oko i mówi: A co? moje za grobem zwycięstwo.To był typ! Już tacy się nie rodzą.199LEGENDA ZIELONEGO BALONIKAZ PERSPEKTYWY WIERWIECZAWśród codziennej porcji paszkwilów, których mi udziela życzliwa Polska Informacja Prasowai które stanowią moją zabawę przy śniadaniu, jeden rozweselił mnie szczególnie.Oto jak w nimscharakteryzowano siedzibę Zielonego Balonika , tzw. Jamę Michalikową :.w �Jamie� lągł się ów zastęp ludzi, którzy, z Boyem na czele, rozpełzli się potem po całejPolsce, ludzi zarażonych austro-galicyjskim oportunizmem, cynizmem życia i użycia,kompromisami tradycyj rodzinnych z nieokiełznanym żadną głębszą dyscypliną bałaganeminstynktów, ludzi Cracoviae nati, Vindobonae educati itd.Znam dobrze obżartucha i nygusa, który to wysmażył: otóż dałbym mu chętnie półmisekkołdunów w zamian za to, aby mi wymienił jedno nazwisko, do którego ta diatryba mogłaby sięodnosić.Kto są ci ludzie zarażeni cynizmem życia i użycia.Cracoviae nati, Vindobonaeeducati ? Frycz, Sichulski, Trzciński, Siedlecki, Osterwa, Schiller, Noskowski, Czajkowski czykto, u licha?Tyle tylko głuptas ten powiedział prawdy: w istocie biesiadnicy Jamy rozpełzli się pocałej Polsce i na różnych stanowiskach, w różnych obozach zajęli wybitne stanowiska.Rzadkozapewne zdarza się, aby tak nieliczna stosunkowo grupa wydała tylu ktosiów.Gdyby z okazji tego ćwierćwiekowego jubileuszu dało się zgromadzić u jednego stołuwszystkich weteranów Zielonego Balonika , znalazłoby się tam kilku dyrektorów teatru, kilkuczołowych publicystów, cała chmara tęgich malarzy i rzezbiarzy, wówczas młodych cyganów,dziś profesorów, rektorów, laureatów.Nie licząc tych, którzy odeszli, ale którzy zdążyli dobrzesię zapisać w dziejach naszej sztuki.Z tej przyczyny, jak również i dlatego, że ZielonyBalonik , mimo iż stosunkowo tak bliski czasem, stał się już rodzajem legendy, warto możeutrwalić główne momenty z jego dziejów.A któż je ma utrwalić, jeżeli nie jeden z uczestników.Uprzedzam tylko, że będę rzeczowy i oschły.Raz w życiu chcę o czymś pisać poważnie.ELEMENTYTrzeba przypomnieć, że pochodzenie Zielonego Balonika było przede wszystkim malarskie.Bo też w Szkole Sztuk Pięknych, przeobrażonej wówczas świeżo w Akademię, zaszływ owej dobie wielkie przemiany.Po śmierci Matejki, mimo żalu, jaki obudził zgon genialnegomalarza, Szkoła zakwitła nowym życiem.Przedtem obowiązywały gipsy i kobyły mniej lubwięcej historyczne, dystans i respekt; obecnie, z przybyciem plejady młodych jeszcze profesorów Stanisławski, Wyczółkowski, Axentowicz, Pankiewicz, Fałat itd. wszystko wywróciło się dogóry nogami.Słońce, światło, natura, plener, wesołe koleżeństwo, radość współpracy.Równolegle, poza murami Szkoły, zdobywała teren sztuka ludowa, sztuka stosowana, którejpionierem stał się Warchałowski.Powstało stowarzyszenie Sztuka , którego wystawy zdobyłyPolsce sukcesy w Europie.Ale w Szkole już kiełkował bunt przeciw nowej tyranii , tyraniipejzażu: już najbardziej utalentowani uczniowie Szkoły, Frycz, Sichulski, Wojtkiewicz, szukali200swoich dróg, w karykaturze, w sztuce dekoracyjnej, w pogardzonej fabule obrazu.Słowem, wświatku malarskim wrzało życie, że zaś plemię to odznacza się często talentem mimów, zabawy plastyków w owej epoce bywały już szkicem przyszłego kabaretu.Generalną kwaterą tejcyganerii była cukiernia Michalika, tylko bramą Floriańską oddzielona od Akademii SztukPięknych.Tam, już przed powstaniem Zielonego Balonika , znajdował się w kącie stolikmalarski , i on stał się jądrem instytucji.Inny zarazem czynnik, zespalający po trosze wszystkie sztuki, miał stanowić cement Zielonego Balonika : cyganeria Przybyszewskiego.Od wyjazdu Przybyszewskiego minęłyzaledwie cztery lata; życie, jakim Przybysz napełnił przez czas swego pobytu Kraków, miałowiele ostrego humoru: stosunkowo dużo starych przybyszewszczyków weszło w skład Zielonego Balonika.Pobyt Przybyszewskiego był zresztą tylko jednym z momentów przeobrażenia izrewolucjonizowania Krakowa.Już pierwej w senny i uczony Kraków, rządzony przezTarnowskiego ze Szlaku, dominowany przez Akademię Umiejętności i większą może potęgę matrony krakowskiej , zaczęło się wciskać nowe życie.Zakwitł teatr pod TadeuszemPawlikowskim, powstało czasopismo młodych, gdzie rozpoczął pierwsze harce Nowaczyński.Objawił się Wyspiański.Grzeczny Kraków rozbisił się na dobre. Zielony Balonik był niby kropką nad i tego przeobrażenia; był niby ową farsą, jaką niegdyś w dawnym teatrze grywanopo pięcioaktowej dramie.Czerpał soki z wszystkich spraw, które się rozegrały w artystycznymświatku Krakowa w poprzedzającym dziesięcioleciu.A wreszcie jeszcze inny element, niewidzialny wprawdzie i nieuchwytny, niemniej przetoobecny: Paryż.Coraz bardziej życie nasze artystyczne i intelektualne ocierało się o Paryż.ZParyża przybyli wszyscy prawie nowi profesorowie młodej akademii malarskiej; tam też wysyłalimłodzież wyjeżdżającą za granicę, gdy dawniej celem wędrówek malarzy było Monachium, takjak Lipsk, Berlin i Heidelberg były Mekką naszych .intelektualistów.Z Paryża, wprost zTh��tre Libre zjechała Zapolska, która działała na terenie teatru i %7łycia.Z Paryża przywiózłswoje słynne zbiory Jasieński.Z Paryża szedł wiew błogosławionego nieuszanowania,dochodziły echa Chat-Noir.Yvette Guilbert, piosenki.Data inauguracji: jesień 1905.Data, która niejednego zdziwi, może nawet zgorszy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony