|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.236Por.par.78, 86.237Chociaż Osarsif jest identyfikowany z Mojżeszem i odgrywa jego rolę (par.250), to jednak, według Reinacha, imię jego wygląda na przekształcenie imienia Jó-zef, błędnie wyprowadzanego z hebrajskiego Jahwe, przy czym pierwsza sylaba( Osar") została wzięta od egipskiego Ozyrysa.238 Pewnych" (za Lat: quosdam").239Wyrażenie to opuszcza Lat.240Podana tu genealogia zdaje się potwierdzać pogląd Reinacha, że ten fikcyjny",według Józefa, Amenofis (par.230) jest Amenofisem III (por.par.97).241przyjacielem tym był, być może, król Etiopii, o którym mowa niżej (246-248).242Albo (idąc za Herwerdenem) nie należy walczyć" (por.par.263 i 269).243Bez dodania tego czasownika tekst jest niezrozumiały.244Albo: przede wszystkim" (Thackeray).245Solymici (tzn.mieszkańcy Jerozolimy, por.par.241) powrócili" albo ści-ślej: zeszli" z górnych okolic.Por.par.173 n.246Oba wyrazy w nawiasie stanowią uzupełnienie proponowane przez Reinacha.247Dosłownie: wydaje się złotem".248Józef (Maneton?) zdaje się zapominać, że już wspomniał o Osarsifie w par.238.249Dosłownie na Zeusa", ale to dziwnie brzmi w ustach pisarza żydowskiego.250Or (232).251O tym nie ma mowy w par.234.252Albo: "jezdzców" wg L Lat.253Trudno zrozumieć, dlaczego Józef powtarza prawie dosłownie w par.260-266to, co było opowiedziane już wcześniej (237-250).Reinach przypuszcza, że Józef naj-pierw napisał streszczenie, a potem uznał za stosowne przytoczyć sam tekst Manetona,lecz zapomniał skreślić to, co podał w streszczeniu.254Albo: wszyscy" (L Lat).255Albo: nadal" (Lat).256Jest to oczywista przesada.257Chyba sam Amenofis, gdyż syn miał wtedy dopiero 5 lat (wg 245).Niezgod-ność ta jest prawdopodobnie wynikiem niedbałości Józefa.258Por.par.75, 104, 252.259Por.par.230.Maneton nigdy nie wspomina Mojżesza w związku z wygnaniemHyksosów.260Co do praw odnoszących się do trędowatych zob.Kpł 13, 45^ł6 i 14.261W sprawie niezdolności do kapłaństwa z racji ułomności fizycznej por.Kpł 21,17-23.262Wyrażenie w nawiasie jest uzupełnieniem Niesego.263prawdopodobnie glosa.Podana tu etymologia (powtórzona w Antiq.2, 228i przez Filona, De vita Moysis l, 4) została zarzucona.Imię Mojżesz (Moszeh) tworzygrę słów z czasownikiem wydobyłem go".Prawdopodobnie jest to imię pochodzeniaegipskiego. 264Chajremon (I w.po Chr.), stoik, prawdopodobnie (jako gramatyk) dyrektor Mu-zeum Aleksandryjskiego i autor Historii Egiptu (Aigyptiake historia) oraz dzieł o hiero-glifach i kometach.265Albo: Mojżesz i Józef, który także był uczony w pismach świętych".Jest jed-nak wątpliwe, czy antyteza pisarz uczony w pismach świętych" była tu zamierzona.266Albo: wolał wymyślić ukazanie się Izydy we śnie" (Niese) zamiast: wymyśliłwłasną historię ukazania się Izydy we śnie".267Czas generacji oblicza się tu na 42 lata.Zarówno Fenicjanie, jak i Kartagińczy-cy liczyli czas według generacji, przyjmując za generację 40 lat (por.Albright, Cam-bridge Ancient History, II: 33, 1960, s.39).Czas pobytu %7łydów w Egipcie jednak w Wj12, 40 obliczony jest na 430 lat (por.Antiq.2, 204: 400 lat" jako liczba zaokrąglona).268widocznie Józefa zawiodła pamięć, ponieważ w przytoczonym wyżej (par.245-246) tekście Manetona czytamy, że Ramesses miał zaledwie 5 lat w chwili ucieczki ojca.269Nie ma informacji o śmierci ojca u Chajremona (por.292).270Wszystkich razem było 630 000: trędowatych 250 000 (par.290) i ludzi z Pelu-zjum 380 000 (por.292), a jedynie 200 000 zostało wygnanych do Syrii.Słuszniezatem nasuwa się tu pytanie, co się stało z pozostałymi" w liczbie 430 000.271Był to paradoksograf z Aleksandrii (II w.przed Chr.), autor dzieła O Egipcie(Aigyptiaka).Józef wspomina go jeszcze w C.Ap.2, 16, 20, 145, 236.272Gdy około 716/715 król etiopski Piankhi opanowawszy Górny Egipt zajął całykraj i obalił XXIII dynastię, pewien Bokchoris wtedy rządził jako ostatni król XXIVdynastii (725-710/9) w charakterze jego wasala (zob.J.Bright, dz.cyt., s.281).O Bo-kchorisie z XXIV dynastii wspomina Maneton, a Apion w tym czasie umieszcza wyj-ście %7łydów z Egiptu (C.Ap.2, 17) i może Lizymach miał tę datę na myśli.Podobnie jakTacyt (Hist.V 3), Józef jednak podaje dla Bokchorisa o wiele wcześniejszą datę (tamże16).Tak samo Diodor (I 65) wspomina wcześniejszego Bokchorisa.273Tak też pisze Tacyt: adito Hammonis oraculo".Chodzi o słynną wyrocznięAmuna (Ammona Ra) w oazie na Pustyni Libijskiej.274Wyraz ten opuszcza editio princeps.275Por.C.Ap.2, 121 oraz Tacyta Hist.V, 5 (adversus omnes alios hostile odium).276To znaczy: miasto ograbiających świątynie".277Wyraz dodany przez Hudsona ze względu na sens.278Jest rzeczą uderzającą jak zauważa Reinach że Józef nie podniósł sprze-czności między wypowiedziami Lizymacha i jego poprzedników dotyczących trędowa-tych i parszywych (par.307-308) oraz nieczystych; jeśli te dwie pierwsze grupy zostałypotopione, to %7łydzi mogą być tylko nieczystymi, wygnanymi na pustynię. PRZECIW APIONOWIKsięga druga1O Epafrodycie zob.Wstęp s.15 n.2O Apionie zob.Wstęp s.11.3Mówiąc o starszych", Apion może mieć na myśli starszeństwo urzędowe, a niepod względem wieku, jak to rozumie Józef niżej (par.13).4Tak mówi Maneton o Orsasifie (C.Ap.l, 238).5Albo: na różnych murach".6O obeliskach w Heliopolis zob.Herodot II, 111.7To znaczy wklęsła podstawa tarczy słonecznej.Wyraz skafe" używany był naoznaczenie morskiej konchy hemisferycznej zegara słonecznego.8Tekst poprawiony; rękopisy mają: cień (rzucony przez) człowieka", oczywiścieprzez figurę ludzką na kolumnie.9Według starożytnej legendy: Siedem miast się spierało o ród poety HomeraSmyrna, Chios, Kolofon, Itaka, Pylos, Argos, Ateny".Również z Pitagorasa czyniono Samnijczyka, Tyrreńczyka (tj.pochodzącegoz Etrurii), Syrończyka (tj.z Syros), a nawet Tyryjczyka (tj.z Tyru).(Zob.Klem.Aleks.,Strom.l, 14, par.62).10C.Ap.l, 103.11Tamże 305.12Apolloniusz Molon (I w.przed Chr.).Józef mówi o nim raz jako o ApolloniuszuMolonie (2, 79, 145), to znowu jako o Molonie (2, 16, 236) i wreszcie jako o Apolloniu-szu (2, 148, 262).Pochodził z karyjskiej Alabandy i był wybitnym mówcą rodyjskim.Sława jego ściągnęła na naukę do niego między innymi Cycerona i Juliusza Cezara.Byłautorem jakiegoś pisma historycznego, z którego Aleksander Polihistor w swym dzieleO %7łydach zaczerpnął wycieczkę antysemicką.(Euzebiusz, Praep.ev.9, 19.1-3).13752-749 przed Chr.Co do daty wyjścia Izraelitów z Egiptu według Manetonai Lizymacha zob.l, 103, 104 i 306 nn.14O czasie założenia Kartaginy zob.l, 108, przyp.101.15Tak ma jedynie editio princeps; lekcja L Lat jest trudna do przyjęcia.16Tak mają rękopisy, ale wg l, 126 155 lat i 8 miesięcy.17Zob.l, 110nn. 18Tę liczbę lat podaje Józef w Antiq.20, 230, ale wg 8, 61 okres wynosi 592 lata,a według Biblii (l Krl 6, 1) 480 lat.Zob.J.F.Finegan, Handbook of Biblical Chrono-logy.Principles of Time Chronology in the Ancient World and Problems of Chronologyin the Biblie, Princeton 1964, s.305, przyp.14.19Wyciąg z dzieła Lizymacha, przytoczony w l, 304 nn, nie zawiera żadnej liczby
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plhanula1950.keep.pl
|