Ziemia obiecana Reymont

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Dobry wieczór, panie Trawi�ski! Dobry wieczór, panie Halpern!UScisn�� wyci�gni�t� d�o� wysokiego, doS� zaniedbanie ubranego Halperna. Pan wyszed� spacerowa� po mieScie? Tak, troch� chcia�em si� przejS�. �ódx o zmroku bardzo �adna.Ja co dzie� wychodz� z kantoru, aby si� przejS� i aby si�przypatrzy� miastu. Pan jesteS amator, panie Halpern. Co pan chcesz, jak si� pi��dziesi�t szeS� lat prze�yje w mieScie, jak si� widzi go ci�gle,jak si� zna wszystkich, to mo�na zosta� amatorem. Co s�ycha� w mieScie nowego? Co s�ycha�? S�ycha� xle, zrobi� si� �adny deszcz z protestowanych weksli, mo�na je b�-dzie kupowa� na funty.Ale to wcale nic nie szkodzi. Jak to? Ga�ganów diabli wezm�, a �ódx i tak zostanie.Panie Trawi�ski, ja ju� w �odzi widzia-�em gorsze czasy.A �e po z�ych nastaj� lepsze, to i teraz tak b�dzie, po co to z tego robi�gwa�t.Dla m�drych jest zawsze dobry czas. A kiedy� b�dzie dla uczciwych? zapyta� ironicznie. Sza, panie Trawi�ski, oni maj� niebo, po co im dobre czasy. Grosman si� podobno spali�. Bardzo porz�dnie, bardzo porz�dnie; dwieScie pi��dziesi�t tysi�cy asekuracji jakby mia�w kasie.Ale Goldstand, co si� spali� w nocy, ma ma�e nieporozumienie z policj�.Dobrze mutak, jak kto nie umie robi� dobrze interesów, to niechaj si� do nich wcale nie bierze. Któ� teraz na brzegu? Z grubszych A.Rychter i F.Fiszbin. Mówi� mi to samo Borowiecki. Pan Borowiecki, ho, ho, ho! On zna �ódx, on wie, kto czego potrzebuje. No, ale i pan tak�e zna �ódx dobrze. Ja? Ja j� mam ca�� w g�owie.Ja od pi��dziesi�ciu lat patrz� na ka�d� firm�, co si� za-k�ada.Ja mog� dzisiaj prawie na pewno powiedzie� o wszystkich, co otwieraj� interesy, czyone b�d� �y�! Niech mi pan wierzy, panie Trawi�ski, moje s�owo to nie jest ten wiatr, mojes�owo to dokument, to weksel z najlepszym �yrem.Trawi�ski nic nie odrzek�, szli obok siebie w milczeniu.Halpern zastawia� si� parasolem od deszczu i patrza� z mi�oSci� na domy i fabryki; jegowielkie czarne oczy Swieci�y fosforycznym blaskiem w bladej, chudej twarzy, okolonej siw�brod�.Mia� g�ow� i twarz patriarchy, osadzon� na chudym, skrzywionym szkielecie, obleczo-nym w d�ugie zaszargane palto, które wisia�o na nim jak na kiju. Ja tu znam ka�dy dom, ka�d� firm� zacz�� mówi� gor�co Pami�tam �ódx, jak mia�adwadzieScia tysi�cy, a dzisiaj ma trzysta! A ja si� doczekam, jak ona mie� b�dzie pó� milio-na, ja nie umr� pr�dzej! Ja to musz� widzie� na w�asne oczy, musz� si� ucieszy�.111 Je�eli j� przedtem licho nie wexmie szepn�� nienawistnie. Ha, ha, ha, panie Trawi�ski, pan nie mów takich Smiesznych rzeczy! �ódx jest, �ódxb�dzie! Pan jej nie znasz! Pan wiesz, ile ona w przesz�ym roku zrobi�a obrotu? DwieScie trzy-dzieSci milionów rubli wo�a� z entuzjazmem, przystaj�c a� na chodniku. To jest �adnygrosz.Pan mi poka� takie drugie miasto! Nie ma si� znowu tak czym chwali�, a zreszt� masz pan racj�, �e takiego z�odziejskiegomiasta nie ma drugiego w Europie mówi� ze z�oSci�. Z�odziejskie czy nie z�odziejskie, to dla mnie jest papier.Mnie chodzi o co innego, jachc�, �eby stawiali domy, �eby budowali fabryki, robili ulice, urz�dzali komunikacje, prze-prowadzali drogi! Ja chc�, �eby moja �ódx ros�a, �eby mia�a pa�ace wspania�e, ogrody pi�k-ne, �eby by� wielki ruch, wielki handel i wielki pieni�dz. Na pocz�tek ju� s� wielkie szwindle i wielka tandeta. To nie �aden feler, bo z tego uroSnie wielka �ódx. Tymczasem niech j� piorun spali.Dobranoc, panie Dawidzie. Dobranoc, panie Trawi�ski.To nie jest dla �odzi ostatnie pa�skie s�owo. Ostatnie i zupe�nie szczere.Doro�ka! krzykn��. Kapcan! szepn�� za nim pogardliwie Halpern i zawróci�, wlok�c si� wolno z powro-tem i znowu przypatrywa� si� domom, fabrykom, sklepom, sk�adom, ludziom oczami ocza-rowanymi pot�g� tego miasta.Nie zwa�a� na deszcz, który go moczy� pomimo parasola, na t�ok ludzki, jaki go rzuca� nadomy lub do rynsztoków, na doro�ki i wozy, które go b�otem ochlapywa�y na przejSciachpoprzecznych ulic, szed� jak zahipnotyzowany.Trawi�ski pojecha� do domu.Mieszka� dosy� daleko, bo przed ko�cem Konstantynowskiej ulicy kaza� skr�ci� w jak�Sciemn� i tak b�otnist� uliczk�, �e doro�karz nie chcia� si� tam zapuszcza�.Poszed� w ni� pieszo jakimS Sladem trotuaru, który si� nieco wznosi� nad poziom nie bru-kowanej ulicy, tworz�cej czarn�, b�otnist� rzek�, popr�gowan� z�otymi smugami Swiate� bi-j�cych z okien niskich domów, co ci�gn�y si� sznurem z obu stron ulicy.Domy by�y zamieszkane przez tkaczów r�cznych, w ka�dym oknie trz�s�y si� sylwetki warsz-tatów i ludzi, a ulic� ca�� zape�nia� monotonny klekot i stuk.Nawet niskie krzywe pi�terka, jakiesi� gdzieniegdzie wznosi�y, i szeregi facjatek rozbrzmiewa�y i trz�s�y si� odg�osami roboty.Poprzeczne uliczki, jakie wybiega�y z jednej strony, ci�gn�y si� do pól samych i by�y rów-nie� czarne i b�otniste, pe�ne stuku warsztatów, domów pozapadanych, krzywych facjatek,porozwalanych parkanów, n�dzy i opuszczenia, i owion�y Trawi�skiego zimnym, przejmu-j�cym wilgoci� wiatrem, jaki si� z pól wdziera� do miasta.Nad ca�� dzielnic�, p�ywaj�c� w b�ocie i opuszczeniu, zupe�nie niepodobn� do reszty�odzi, panowa�a fabryka M�llera swoimi czteropi�trowymi gmachami, które wyrasta�y nadmorzem niskich domków i ogrodów i Swieci�y tryumfalnie tysi�cami okien i s�o�cami elek-trycznymi.Fabryka wznosi�a si� jak pot�ny zbiornik si�y, której tchnienie zdawa�o si� przyp�aszcza�do ziemi te szeregi n�dznych, pokrzywionych domów.Czu� by�o, �e te wielkie gmachy, hu-cz�ce setkami maszyn, z wolna wysysaj� ca�� ywotnoS� tej starej dzielnicy, zamieszka�ejprzez rój tkaczów r�cznych, �e zjad�y i dogryzaj� do reszty ten drobny r�czny przemys�, któ-ry tutaj kwitn�� kiedyS, a który si� jeszcze broni� rozpaczliwie, bo bez nadziei zwyci�stwa.112Fabryka Trawi�skiego sta�a skromnie obok M�llerowskiej, przedzielona tylko w�skimogrodem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony