|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.202Mówimy, że zwierzę jest bez nóg" () nie tylkowtedy, gdy mu brak nóg, lecz także, gdy ma nogi tak małe, że munic pozwalają chodzić.Met.", 22, 1022 b 32 - 1023 a 2.203W ślinie otaczającej jeżyk zachowuje się nadal smak płynudopiero co skosztowanego.204Por.De sensu 4, 422 a 12-19.205Arystoteles przeciwstawia ciało () kościom.Meteor.IV, 12.389 b 24; 390 b 16.Składa się z pierwiastków złożonychwedług odpowiedniej proporcji.De part.anim.I, 642 a 23; Degen.anim.II, 1.734 b 34.Dzieli się na części (, ).Jestpełne przewodów" ().Por.także Bonitz, Ind.Arist.672 b 39n.206Niektóre zwierzęta nie mają ciała" (), lecz.cośanalogicznego.207Gdzie jest jego miejsce w organizmie? Por.De part.anim.II, 10, 656 a 13 - 657 a 11; De iuv.sen.3, 469 a 4 - 27; De somnoet vig.2,455 a 20 - 21; 456 a 4 - 6; De motu anim.II, 793 b 23 24;De gen.anim.II, 6, 743 b 36 - 744 a 4.208 Każdy zmysł rozróżnia tylko te przedmioty zmysłowe,które stanowią ciągłą serię zamkniętą na dwóch końcachwłaściwościami przeciwnymi; tak np.wzrok rozróżnia barwypocząwszy od białej do czarnej, słuch dzwięki od bardzo silnegodo bardzo słabego itd.Ale wzrok nie postrzega dzwięku, bowiemod barwy do dzwięku nie ma ciągłego przejścia.De sensu 6, 445 b24.Przeciwnie, od jednej barwy do drugiej można zawsze przejśćw sposób ciągły, wszystkie bowiem kolory są mieszaniną barwybiałej i czarnej.De sensu 4, 442 a 12, 20.209W rozprawie De gen.corr.(II, 2, 329 b 18) międzypierwszymi () różnicami przeciwstawnymi zmysłu dotykuwymienia Arystoteles ciepło i zimno, suche i wilgotne, ciężkie ilekkie, twarde i miękkie, lepkie i sypkie, chropowate i gładkie,grube i delikatne.Por.także De part.anim.II, l, 647 a 16- 19.210Także wzrok postrzega większą ilość właściwości.Dadząsię one jednak sprowadzić do jednego wspólnego gatunku.Zwłaściwościami dotykalnymi nie można tego uczynić.Dlatego dotyk nie jestjednym zmysłem, lecz sumą kilku zmysłów realnie od siebieróżnych.Władze zmysłowe bowiem należy rozróżniać wedługprzedmiotów zmysłowych.211Organ dotyku znajduje się w okolicy serca.De part.anim.II, 10,656 b 34 - 37.212Ażeby znalezć zamierzony przez Arystotelesa sens, należyzałożyć, że tarcza przylega tak ściśle do naszego ciała, że czyni znim coś jednego.213O siedzibie wrażeń dotykowych jest mowa także wrozprawie De iuv.sen.3, 469 a 12- 14.214De gen.corr.II, cc.2-3.215Organ dotyku tak musi być złożony z pierwiastków, abyzajmował stanowisko pośrednie () między właściwościamidotykowymi.423 b 26 n.; III, 435 a 21.Dla tej to racji niemożemy odbierać wrażeń za pomocą kości, włosów itp.Tebowiem części organizmu składają się prawie wyłącznie z ziemi,prawie tak jak rośliny (III, 435 a 24 n).Ciała niebieskie składająsię z jednego pierwiastka, dlatego brak im wrażeń zmysłowych(Simplicius 320, 32; Philoponos 596, 36), bowiem one zawszezakładają dotyk.216Gdyby zwierzę, na które działa przedmiot zmysłowy(barwny, dzwięczący itp.), przyjmowało od niego oprócz formytakże materie, zmieniałoby się fizycznie, a zatem ulegałobyzniszczeniu.Jak to jednak jest możliwe, że zmysł przyjmuje z przedmiotuzmysłowego samą tylko formę? Problem ten rozwiązujeArystoteles za pomocą swej teorii działania".Por.Siwek (1930,88 - 128).217 nie oznacza tutaj zmysłuwspólnego" ( ) przeciwnie niż sądząniektórzy badacze, lecz w ogóle każdy organ zmysłowy.218Zmiana fizyczna wywołana w organizmie (np.w oku) niejest jeszcze wrażeniem zmysłowym" (widzeniem).Będzie miałoono miejsce dopiero wtedy, gdy wpływ przedmiotu zmysłowegodosięgnie samej duszy.Ta zmiana duszy nie może jednak dokonaćsię w samej jej substancji - inaczej przy każdym postrzeżeniuzmysłowym zmieniałaby się jej istota, a zatem przestawałaby byćtym, czym jest.Zmiana musi się dokonać w jej władzy, która nasposób formy aktualizuje materialny organ zmysłu (oko, ucho).Dusza działa za pośrednictwem władz.219Dlaczego rośliny, które ogrzewają się pod wpływemsłońca, nie odczuwają ciepła? Arystoteles odpowiada: I) brak imodpowiedniego organu, czyli organu złożonego z pierwiastkówwedług proporcji, którą implikuje ; 2) brak im władzyprzyjmowania form bez materii.220Należy się tutaj domyśleć: gdy odbierają wpływ ciepła lubzimna.221Tj.kolor, dzwięk, zapach formalnie wzięte. Księga III1Demokryt uczył, że mogą istnieć jestestwu żywe posiadającewięcej zmysłów niż człowiek.Należą do nich zwierzęta, którymbrak rozumu, ludzie o wybitnej mądrości oraz bogowie".Aetius,IV.10.4 (Diels 55 A 116).2Sens tych słów jasno wynika z rozdziału XI księgi drugiej:właściwości dotykowe postrzegamy za pomocą bezpośredniegokontaktu w tym znaczeniu, że postrzegamy je bez pomocypośrednika obcego, czyli różnego od naszego ciała.3Tj.przez pośredniki różne od naszego ciała (czyli przezpowietrze, wodę itp.)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plhanula1950.keep.pl
|