Józef Muczkowski Dawne warownie krakowskie

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Most ten spadał na pomost prowizoryczny ustawiony w fosie nakobylicach.Przybudówka ta zburzona została podczas restauracji Kremera.Zlad jej jest jednakże widocznym na najstarszym widoku KrakowaVisshera-Meriana z pierwszej połowy XVII w.a także i na widokubarbakanu (Ze zbiorów Ambrożego Grabowskiego.Konstrukcja barbakanu jest pomyślana genialnie.Nieprzyjaciel zanim siędostał do miasta przebyć musiał siedem bram i każdą z osobna zdobywać.Wejście do barbakanu odpowiada odwiecznej zasadzie fortyfikacyjnej, żebramy tak powinny być budowane, aby nieprzyjaciel podczas szturmu prawąstro nę swego ciała, nie zakrytą tarczą zwracał ku broniącemu.Wypowiedziałtę zasadę Vitruwiusz w swej "Architekturze":"Curandumque maximę videtur, ut non facilissit aditus adoppugnandum murum: sed ita circumdandum ad locapraecipita et excogitandum, uli portarum itinera non sintdirecta sed axaia.Namque cum ita factum fuerit, tumdexterum latus accedentibus, quod scuto non erit tectum,proximum erit muro." (I.3).Niestety nazwiska twórcy barbakanu nie znamy, gdyż brak ksiąg miejskichz tych czasów.Może był nim sławny budowniczy norymberski HansBeheim, fortyfikator poszukiwany przez inne miasta.To też tem bardziej dziwić nas musi wyrażenie się Stanisława Sarnickiego,autora Ksiąg hetmańskich, który na Vegecjuszu uczył się sztuki wojennej, żetak pogardliwie wyraził się o naszym barbakanie."Ale już na ten kształt, jakjest brama Floryańska, która jest magis ad ostentationem wystrojona."W krakowskich fortyfikacjach możemy śledzić rozwój budownictwawojennego we wszystkich jego epokach.Pierwotnie broni murów otwartyganek drewniany na zewnętrznej ich stronie.Należy on jeszcze do epoki, gdybronią był łuk lub kusza.Ta forma fortyfikacji odpowiada systemowi obronyperpendykularnej.Z wynalezieniem broni palnej hurdycje z zewnątrz znikają iprzenoszą się na wewnątrz, gdyż nie mogą się ostać przed ogniem dział.Opierają się one teraz na szerokim, mocnym murze tak, aby na nim możnaustawić działa małego kalibru.Wieże okrągłe lub półokrągłe, uzbrojone w cięższe działa służą do obronyflankowej.Wreszcie tzw.kaponiery czyli bastiony przy bramach miasta mająza cel strzałami strychującymi nie dopuścić nieprzyjaciela do bram i dobiegnącej przed nim fosy.System ten zastosowuje w Krakowie dopieroszwedzki komendant Paul Wirtz wówczas, gdy na Zachodzie już dawnoprzedtem był w użyciu.IV.HISTORIA FORTYFIKACJIPierwszą historyczną wzmiankę o ufortyfikowaniu Krakowa spotykamy wRoczniku Traski.Kronikarz ten zapisał pod datą 1285 r., że Leszek Czarny,pogromiwszy Konrada II Mazowieckiego powrócił do Krakowa dodziedzictwa swego, a zawdzięczając Krakowianom zachowanie zamku iniezachwianą wierność, licznymi ich udarował przywilejami i miasto wobronniejsze mury, wieże i przykopy opatrzył 60).Były to jednakże tylkodrewniane palisady, gdyż w XIII w.Polska nie znała jeszcze murówfortyfikacyjnych.�wczesne fortyfikacje sięgają poza kościół Franciszkanów,idą ulicą Poselską, św.Józefa, obejmując z drugiej strony kościółDominikanów.Część miasta przy kościele św.Andrzeja stanowi osobnąwarownię, ujętą wałami i palisadami, połączoną z zamkiem.Gródeknaprzeciw kościoła św.Mikołaja, rezydencja wójta Alberta, jest równieżufortyfikowany wałem i fosą otoczony 61).Pierwsze swe fortyfikacje z kamienia murowane zawdzięcza KrakówCzechom.Rocznik Zwiętokrzyski wspomina, że "Bohem i Cracoviammuraverunt et alias municiones in Polonia" (1298) 62) a Bielski 63) dodaje, żekról Wacław (1291-1305) przyczynił miasta Krakowa od południowej strony,puściwszy mur od kościoła św.Franciszka aż do zamku, a od św.Jędrzeja ażdo bramy Stradomskiej 64).Władysław Aokietek odzyskawszy Kraków w r.1312, wystawił bramę i wieżęśw.Mikołaja "przeciw Gródkowi, na których obronę miał dla lepszego napotym pokoju".Budowa tej wieży, podobnej zupełnie z kształtu doFloriańskiej, wiąże się więc z buntem wójta Alberta, który miasto wydał ks.Bolesławowi opolskiemu, dając mu na mieszkanie swój dom wójtowski naGródku 65).W tych czasach zamieszek i obcego panowania w Krakowie wzmogło się nasiłach mieszczaństwo krakowskie.Była to ludność przeważnie niemiecka,sympatyzująca z cudzoziemcami - księciem Opolskim lub królem Wacławem.Nieprzyjazne Polakom mieszczaństwo dąży do wykluczenia wszystkiego, conie niemieckie z miasta [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony