Dšbrowska Justyna Spojrzenie Wstecz. Rozmowy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.A nawet żabką czy kraulem.To jest zrządze-nie losu, ja odpowiedzialności za to nie ponoszę.Ale drugimczynnikiem jest charakter.To on decyduje o moim wyborzemiędzy tymi opcjami.I jeżeli nawet los pani i mnie dostarczyłtego samego zestawu opcji, to nasze charaktery, pewnie nie-identyczne przecież, mogą doprowadzić do całkiem różnychkonsekwencji życiowych.Pani wybierze jedną opcję, ja wybio-rę inną.Współgranie tych dwóch czynników czyni nas wolny-mi, określając zarazem granice naszej wolności.Mogę porywaćsię na opcje, których los mi wzbrania.A mogę się wypiąć na to,co mi los oferuje.Tak czy inaczej biorę za to odpowiedzialność.Za te moje wybory.Za moją za nie odpowiedzialność& Choć nie wolno nie zauwa-żyć w tym elementu (również danego nam przez los, narzuco-nego) zakłamania.Przy tej formie, jaką proces indywidualizacjiw dzisiejszym świecie przybrał, zwalanie całkowitej za kształtżycia odpowiedzialności na jednostkę nie oddaje prawdy.Mówisię: jesteś samostanowiącą się istotą, kowalem swego losu, homoeligens i jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz; to ty ponosisz od-powiedzialność za swoje życie i nasz, społeczeństwa, obowiązekw tym tylko, by tę twoją odpowiedzialność niepodzielną, twojąwłasną i nieodbieralną uczynić.A�jak ci zle, to się lecz.Jak ci się poślizgnie noga, to nie skarż się na nikogo, tylko po-szukaj grzechu w sobie.I tu jest hipokryzja, bo jest jeszcze takżelos, a on już nie z jednostkowego wyboru, lecz ze społecznego62nadania.Jak się urodziła Bożenka gdzieś tam na Harlemie, tonie jej wina, że nie została dyrektorem generalnym General Mo-tors, prawda? Winienie jej za to, że się jej taki zamiar, gdyby gomiała, nie powiódł, jest tyleż okrutne, co bezsensowne.Los nieumieścił tego w zestawie jej opcji.Można ją winić za to, że zo-stała na przykład narkomanką, to był jej wybór wiele dziew-cząt o podobnym zestawie opcji nie zostało; ale nie za to, że niezrobiła kariery, że musi polegać na świadczeniach socjalnych,by wyżyć.Odpowiedzialność nie jest w tym przypadku jej włas-na i niepodzielna.Zimbardo nam przypomniał, operując najświeższymi dowodami, żeludzie chętnie zrzucają z�siebie odpowiedzialność.Oczywiście, świętą ma pani rację, jedni ludzie skłonni są przyj-mować odpowiedzialność za swą odpowiedzialność, a inni ucie-kają od przyjmowania (nie wspominając już o ponoszeniu) odpo-wiedzialności.Z tej to nader powszechnej tendencji (�tienne deLa Bo�tie, jeśli wierzyć Montaigne owi, nazwał ją dobrowolnymzniewoleniem ) biorą się ruchy totalitarne, fundamentalistycz-ne; liczne są zastępy ludzi, którzy bardzo chętnie by się zrzekliswojej wolności w zamian za to, by ktoś inny zdjął z ich barkówodpowiedzialność: za to, żeby ktoś za nich decydował, żeby po-wiedział, co robić.Ta pokusa jest równie katastrofalna w skut-kach, jak pokusa absolutnej wolności, której uległ Raskolnikow.Znów stwierdzamy, że dane nam jest żeglować między Scylląa Charybdą.%7łe jesteśmy między dwoma biegunami.O czym-kolwiek byśmy rozmawiali.Osobiste pytanie mogę zadać? Najwyżej Pan nie odpowie.Spróbujmy.W�co Pan wierzy?W co ja wierzę?Tak, w�co Pan wierzy?Diabelnie trudno odpowiedzieć.I to nie dlatego, że jestemniedowiarkiem.Na niedawnej sesji Gdańskiego Areopagu, po-święconej szacunkowi, zacząłem swój referat od zastrzeżenia, żenie mam żadnych argumentów naukowych na rzecz obowiązkuszanowania drugiego człowieka.Szacunek dla Innego ma tylkoprzekonanie za swe uzasadnienie.63Ale nie odpowiedział Pan na pytanie, w�co Pan wierzy? W�coś mu-simy wierzyć, bo nie możemy wszystkiego wiedzieć.Jest jakaś wiara, bez której nie robiłbym tego, co robię.Choć-by tego, że się sześćdziesiąt lat zajmowałem socjologią.Z po-czątku wierzyłem, że uzyskam od socjologii przepis na wyróbdobrego społeczeństwa, oczyszczonego z tego, co nam doku-cza i co poczytujemy mu za wadę.Teraz uważam to za przejawmłodzieńczej buty z naiwnością gruntownie przemieszanej.Alenadal wierzę, że życie z wiedzą, jaką socjologia daje, dać sta-rać się może i starać się powinna, z wszystkich przywar światawprawdzie nie uleczy, ale może go uczynić przyjazniejszym dlatych, co go zamieszkują i zamieszkując kształt mu nadają.I tawiara na dobre czy na złe, nie mnie o tym orzekać pozwalałami przez lata tym, co robię, się zajmować.Bez tego przekona-nia trudno by mi było wytrwać w swoim zamierzeniu.Pewniebym nie wytrwał, choć przysiąc nie mogę, bo nie próbowałem&Ale pani miała pewnie na myśli wiarę w relig3nym sensie w Boga, w opatrzność, która jawnie czy z ukrycia decydujeo ludzkim losie i ludzkimi perypetiami życiowymi steruje [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony